Դանթեի «Աստվածային կատակերգությունում» կար Դժոխք, Դրախտ և Քավարան, որոնց դարպասների մոտ դիմավորում էին հրեշտակապետերը և, ըստ իրենց ապրած կյանքի, համապատասխան վայր ուղարկում հոգիներին։
Դժոխքի ու Դրախտի հետ ամեն ինչ պարզ է, Քավարանն էլ, ըստ էության, կարանտին է, որտեղ հոգիները, որոշակի ժամանակ անցկացնելուց հետո, ուղարկվում էին համապատասխան բաժանմունք։
Սակայն կար նաև մի չորրորդ վայր, որն անգամ անվանում չունի. դա այդ երեք դարպասների միջանկյալ տարածքն է, որտեղ անհամար քանակի հոգիներ տառապում էին։ Նրանց անգամ դժոխքում չէին ընդունում։
Դանթեն սարսափած էր այդ տեսարանից' անհամար հոգիներ, որոնք ոռնում էին անորոշությունից ու խնդրում էին, որ գոնե դժոխքի դուռն իրենց համար բացվի, բայց չէր բացվում։
Ովքե՞ր էին դրանք։ Դրանք այն մարդիկ էին, որոնց ապրել են բացարձակապես անիմաստ ու անպետք կյանք ու անգամ համարձակություն չեն ունեցել մի կարգին մեղք գործել, մի որևէ արարք անել։
Հայաստանն այսօր, կարծես թե, նման գորշ ու անիմաստ գոտու է վերածվել, որտեղ մարդիկ պարալիզացվել են ու անընդունակ դարձել մի որևէ արարք գործելու, նույնիսկ Դժոխքն է մեզ համար դարձել ճոխություն։
Ստեփան Դանիելյան